Mechanisch filteren betekent vuildeeltjes wegvangen uit het water. Je kan dit vergelijken met een zeef. Vuildeeltjes die groot genoeg zijn worden tegengehouden door de mazen, terwijl water en kleinere vuildeeltjes door de openingen vloeien. Doordat meer en meer vuildeeltjes in de zeef blijven liggen gaan ze de doorstroomopeningen verkleinen. Uiteindelijk raakt de zeef met vuil verzadigd en kan er geen of nauwelijks nog water door. Daarom is het nodig de filterzeef regelmatig te reinigen. Een opeenvolging van zeven, van grof naar fijn, is vaak erg efficiënt.

Ook bezinking is een vorm van mechanisch filteren, maar dan wat meer geëvolueerd. Zo bezinken zwaardere vuildeeltjes in het midden van een conische vortexkamer. In een vortex (ook cycloon genoemd) draait het met vuildeeltjes belaste water rond. Langs de buitenkant is de snelheid van het water hoog, terwijl deze in het midden laag is. De zware deeltjes komen in het midden terecht en slaan daar neer in een trechtervormige zone. Onderaan deze trechter is er bij goed uitgedachte filters, zoals de Delta Casco meerkamerfilters, een mogelijkheid om eenvoudig het vuil af te tappen d.m.v. een spoelkraan.

Stoffen die in het water opgelost zijn, worden niet tegengehouden door zeven. Het water zal nog steeds belast zijn met bijvoorbeeld kleurstoffen, urine van de vissen en een aantal chemische componenten. Alleen maar mechanisch filteren zal dus niet volstaan om het vijverwater volledig te zuiveren.
Biologisch filteren betekent reinigen met behulp van bacteriën. Dit houdt in dat levende bacteriën - bijvoorbeeld aanwezig op de Matala filtermatten en het ClinoptiPlus® filtermineraal - het water verder zuiveren. Deze bacteriën zetten afvalstoffen om tot bouwstoffen die door de vijverplanten opgenomen worden.

De verontreiniging afkomstig van uitwerpselen van vissen, resten van voeder, dode organismen etc. bevatten onder andere fosfaatverbindingen en ammonium. Het giftige ammonium wordt door de werking van de bacteriën omgezet in minder giftig nitriet en vervolgens in het niet giftige nitraat. Als restproduct vormt nitraat, samen met fosfaat, een belangrijke molecule voor de groei van planten. Het gaat hier vooral om aërobe chemische reacties die veel zuurstof nodig hebben. Filters die zuurstof toevoegen aan het water zijn daarom altijd efficiënter dan andere. Deze zuurstof kan toegevoegd worden door de beweging van het water door de filter (bijv. zeefboog) of d.m.v. luchtuitstroomsteentjes die men in de kamers van de filter plaatst en verbindt met een degelijke luchtpomp.

Drukfilters zijn “geëvolueerde” filtertonnen die een betere dichting hebben en een hogere druk verdragen. Het vijverwater wordt onder druk door de filtermedia geperst (overwegend filterschuim).
De laatste jaren zien we evoluties bij dit type filters. Een zuiger met hendel lieten toe de sponzen van buitenaf samen te drukken. In de praktijk verliep dit echter vrij stroef. Modernere drukfilters zijn voorzien van een draaihendel. Die is gemakkelijker in gebruik. De meeste van deze drukfilters kunnen gedeeltelijk ingegraven worden naast de vijver.

Het grote voordeel van deze filters is dat er aan hun uitgang nog druk heerst zodat je het water dat uit de filter komt bijvoorbeeld naar een hoger gelegen waterval kan leiden.

Degelijk ontworpen eenkamerfilters zijn een goede oplossing voor gewone tuinvijvers zonder overdreven visbezetting. Let zeker op de stevigheid en vulling van de filter en op het gebruiksgemak. De aanwezigheid van een aflaat onderaan waarlangs je het bezinksel kan doen wegvloeien is zeker een pluspunt.

Deze filters nemen vrij weinig plaats in en kunnen soms gedeeltelijk ingegraven worden. Ze zijn dus gemakkelijk weg te werken.

De allerbeste meerkamerfilters werken in upflow (water stroomt van onder naar boven door de filtermedia), hebben verschillende kranen voor afvoer van het bezinksel en zijn uiterst gemakkelijk wat betreft hun onderhoud. De toprange is voorzien van tussenkamers waar het water extra belucht wordt (waterlamel, luchtuitstroomsteentjes), wat hun efficiëntie nog verhoogt.
Let bij meerkamerfilters zeker op de stevigheid van hun constructie (o.a. de dikte van de wanden). De beste filters zijn zelfdragend en dat is ook aangeraden wanneer we beseffen welk gewicht ze zullen hebben, eens gevuld met substraten en water. Let wel dat ze mooi horizontaal staan (bijvoorbeeld op een betonplaat). Meerkamerfilters zijn niet altijd mooi en het verdient de voorkeur ze te camoufleren of  te verstoppen achter bijvoorbeeld een buxus- of taxushaag, een steenkorf of achter een tuinhuis.
De inhoud en het type van vulmateriaal dat de filter bevat is belangrijk en bepaalt in belangrijke mate de efficiëntie en het onderhoudsgemak van de filter.